Οργάνωση, στόχοι, αποτελέσματα εκδηλώσεων ΣΕΚ και μια μελέτη περίπτωσης.

Οργάνωση, στόχοι, αποτελέσματα εκδηλώσεων ΣΕΚ

και μια μελέτη περίπτωσης.

Έρευνα – σύνταξη για τον συνδυασμό «Προοπτική για την Κοινωνιολογία»:

Θανάσης Θεοφιλόπουλος.

Στο κείμενο αυτό, θα ασχοληθώ με το ζήτημα της διοργάνωσης εκδηλώσεων επιστημονικού,  εκπαιδευτικού ή/και συνδικαλιστικού περιεχομένου (ημερίδων, συνεδρίων) από το Σύλλογο Ελλήνων Κοινωνιολόγων και, συγκεκριμένα, θα αναφερθώ στους (πιθανούς) σκοπούς και στη χρησιμότητα αυτών των εκδηλώσεων, θα προτείνω τρόπους οργάνωσής τους και θα καταλήξω με ένα παράδειγμα – μελέτη περίπτωσης. Υπενθυμίζεται ότι διατηρώ την ιδιότητα του «Υπεύθυνου Επιστημονικών Δράσεων» του Συλλόγου – στο Άρθρο 11 («ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ») του Καταστατικού προβλέπεται θέση «Συμβούλου Συνεδρίων και Επιμόρφωσης» - τίτλος που μπορεί να φαίνεται εντυπωσιακός, όμως απουσιάζει η περιγραφή καθηκόντων και αρμοδιοτήτων στο Καταστατικό του Συλλόγου (Άρθρο 12, «ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΕΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ»). Η έλλειψη αυτή δεν μπορεί παρά να οδηγεί στη σύγχυση μεταξύ των ρόλων των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου και, κατ’ επέκταση, να συμβάλλει στη δυσλειτουργία του Συλλόγου.

Για παράδειγμα, για τη διοργάνωση εκδήλωσης, ποια καθήκοντα και αρμοδιότητες μοιράζονται μεταξύ του/της «Υπεύθυνου-ης Επιστημονικών  Δράσεων» («Συμβούλου Συνεδρίων και Επιμόρφωσης») και του/της «Υπεύθυνου-ης Δημοσίων Σχέσεων» («Συμβούλου Δημοσίων Σχέσεων»); Επίσης, η παραπάνω έλλειψη, είναι ένας από τους πολλούς λόγους για τους οποίους ο ανεξάρτητος συνδυασμός μας «Προοπτική για την Κοινωνιολογία» έχει ζητήσει εδώ και μήνες Καταστατική Γενική Συνέλευση. Το παρόν κείμενο μπορεί να διαβαστεί και ως μια πρώτη συμβολή στην ανάδειξη των καθηκόντων και αρμοδιοτήτων που θα μπορούσε να έχει – μεταξύ άλλων – ο/η Υπεύθυνος-η Επιστημονικών Δράσεων.

Η διοργάνωση μιας εκδήλωσης κρίνεται «επιτυχής» αν οι στόχοι της – οι οποίοι έχουν τεθεί με σαφήνεια από την αρχή - έχουν επιτευχθεί μετά το πέρας της. Πιθανοί στόχοι εκδηλώσεων επιστημονικού, εκπαιδευτικού ή/και συνδικαλιστικού περιεχομένου (ημερίδων, συνεδρίων) του Συλλόγου:

• Παρουσίαση νεότερων εξελίξεων/τάσεων στην επιστημονική έρευνα/μελέτη ενός ή περισσότερων αντικειμένου-ων και ανταλλαγή απόψεων.

• Εκπαίδευση/μεταφορά τεχνογνωσίας (σε περίπτωση που προβλέπεται η διοργάνωση ολιγόωρου-ων Εκπαιδευτικού-ων Εργαστηρίου-ων στο πλαίσιο της εκδήλωσης).

• Ενημέρωση και ευαισθητοποίηση της ευρύτερης κοινωνίας αναφορικά με ένα κοινωνικό φαινόμενο/ζήτημα.

• Δικτύωση μεταξύ του Συλλόγου και φορέων της ακαδημαϊκής-ερευνητικής κοινότητας, της κοινωνίας των πολιτών, Ανεξάρτητων Αρχών, της Πολιτείας. Δημόσια παρουσίαση, προβολή, προώθηση θέσεων/προτάσεων του Συλλόγου – είτε αναφορικά με ένα κοινωνικό φαινόμενο/πρόβλημα/ζήτημα είτε με ζήτημα-τα που αφορά-ούν την (προπτυχιακή, μεταπτυχιακή, διδακτορική) εκπαίδευση, την έρευνα, τα επαγγελματικά δικαιώματα ή/και τις επαγγελματικές προοπτικές των Κοινωνιολόγων - και διεκδίκησης (δημόσιων) δεσμεύσεων από εκπροσώπους της κυβέρνησης ή/και κοινοβουλευτικών κομμάτων (που συμμετέχουν σε σχετικές Μόνιμες Επιτροπές της Βουλής) – που θα έχουν κληθεί στην εκδήλωση – να υιοθετήσουν/στηρίξουν αυτές τις θέσεις ή προτάσεις. Στο σημείο αυτό, ας μου επιτραπεί μια παρένθεση: ένας επιστημονικός/επαγγελματικός Σύλλογος, για να διατηρήσει τα κύρος του, την αξιοπιστία του, τον ενωτικό/αντιπροσωπευτικό χαρακτήρα του και, ταυτόχρονα, να έχει περισσότερες πιθανότητες  να επιτύχει τους στόχους του, οφείλει να μην ταυτίζεται με συγκεκριμένους πολιτικούς (κομματικούς)-ιδεολογικούς χώρους, να συνομιλεί με την εκάστοτε κυβέρνηση και τα άλλα πολιτικά κόμματα που εκπροσωπούνται στο κοινοβούλιο, προβάλλοντας και υποστηρίζοντας τις θέσεις και τις προτάσεις του, με κάθε νόμιμο και θεμιτό μέσο. Αυτό δεν σημαίνει σε καμία περίπτωση ότι, ο Σύλλογος υιοθετεί μια αξιακά «ουδέτερη» ή άκρως «απολιτίκ» στάση. Οποιουδήποτε είδους φορέας και εκφραστής αντιλήψεων που αντιβαίνουν στο Κράτος Δικαίου, στα Ανθρώπινα Δικαιώματα, στο Σύνταγμα και στους Νόμους της χώρας είναι – και πρέπει να παραμείνει – αυτονόητο ότι δεν μπορεί να συνεργάζεται ή να συνομιλεί με το Σύλλογο.  Η διοργάνωση εκδηλώσεων – και μάλιστα μέσω της συμμετοχής σε αυτήν θεσμικών παραγόντων και εκπροσώπων κέντρων λήψης αποφάσεων – μπορεί να είναι μια αρκετά αποτελεσματική μέθοδος προάσπισης των επαγγελματικών δικαιωμάτων και βελτίωσης των επαγγελματικών προοπτικών των Κοινωνιολόγων, ανάδειξης της σημαντικής συνεισφοράς της κοινωνιολογικής επιστήμης και του κοινωνιολογικού επαγγέλματος στην κατανόηση και αντιμετώπιση πληθώρας κοινωνικών φαινομένων και μετασχηματισμών, σε πολλά και διαφορετικά κοινωνικά περιβάλλοντα. Οι άλλες μέθοδοι αφορούν την αποστολή επιστολών προς το/τα αρμόδιο-α Υπουργείο-α ή/και Υπηρεσία-ες της Κράτους και ο προγραμματισμός συναντήσεων με υψηλόβαθμους θεσμικούς παράγοντες και στελέχη Υπηρεσιών του Κράτους, με σκοπό την υποβολή συγκεκριμένων προτάσεων/θέσεων/αιτημάτων και τη λήψη δεσμεύσεων.

Οι παραπάνω στόχοι δεν είναι αλληλο–αποκλειόμενοι. Μπορούν να συνυπάρχουν όλοι ή ορισμένοι από αυτούς. Στη  συνέχεια, θα περιγράψω με συντομία τα βήματα για τη διοργάνωση μιας εκδήλωσης.

Χρέη οργανωτικής επιτροπής της εκδήλωσης μπορούν να αναλάβουν μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου και συγκεκριμένα ο/η Υπεύθυνος-η Δημοσίων Σχέσεων και ο/η Υπεύθυνος-η Επιστημονικών Δράσεων, με τη συνδρομή μελών του Συλλόγου που έχουν σχετική εμπειρία στη διοργάνωση ανάλογων εκδηλώσεων. Αν στο Διοικητικό Συμβούλιο εκπροσωπούνται από δύο συνδυασμοί και άνω, τότε θα πρέπει κάθε συνδυασμός να εκπροσωπείται από ένα μέλος της στην οργανωτική επιτροπή. Οι λόγοι είναι προφανείς: έτσι, η εκδήλωση να εκφράζει ανάγκες/στόχους/προβληματισμούς/προτεραιότητες της Διοίκησης του Συλλόγου συνολικά και όχι κάποιου μεμονωμένου συνδυασμού, ενώ οικοδομείται (ή/και ενισχύεται) κλίμα διαλόγου και συνεργασίας.

• Αξιολόγηση μόνο των περιλήψεων εισηγήσεων που έχουν κατατεθεί εγκαίρως (εντός συγκεκριμένου χρονικού διαστήματος) και τηρούν τους κανόνες που έχουν τεθεί από την οργανωτική επιτροπή (γα παράδειγμα, έκταση της περίληψης ή/και προτεινόμενη θεματική).

• Επιλογή εισηγήσεων και κατάρτιση του προγράμματος της εκδήλωσης με βάση αντικειμενικά-επιστημονικά και πρακτικά κριτήρια και, συγκεκριμένα: βαθμός συσχέτισης της εισήγησης/παρουσίασης με το (κεντρικό) θέμα (ή θεματική-ες) της εκδήλωσης, ύπαρξη σχετικής ακαδημαϊκής-ερευνητικής ή/και επαγγελματικής εμπειρίας του/της εισηγητή/εισηγήτριας (η πρόταση εισήγησης/παρουσίασης ή συμμετοχής ως Εκπαιδευτής/Εκπαιδεύτριας σε Εργαστήριο θα συνοδεύεται από σύντομο βιογραφικό σημείωμα), αριθμός δηλωμένων συμμετοχών συνολικά και ανά θεματική.

Σε περίπτωση συγκέντρωσης ιδιαίτερα μεγάλου αριθμού αξιόλογων προτάσεων, τότε θα δίνεται σειρά προτεραιότητας (ημερομηνία εκδήλωσης ενδιαφέροντος).

Παραπάνω, παρουσιάστηκε η διαδικασία επιλογής εισηγητών ή/και εκπαιδευτών, μέσω ανοιχτής πρόσκλησης εκδήλωσης ενδιαφέροντος. Μια άλλη συνηθισμένη μέθοδος επιλογής είναι αυτή της απευθείας ανάθεσης/επιλογής. Η κρίσιμη – και προφανής – διαφορά, είναι η αναζήτηση και εύρεση εισηγητών ή εκπαιδευτών από την οργανωτική ή/και την επιστημονική επιτροπή, χωρίς τη διαδικασία συγκέντρωσης και αξιολόγησης προτάσεων.

Τα πλεονεκτήματα της μεθόδου απευθείας ανάθεσης/επιλογής είναι σημαντικά και αφορούν κυρίως, την αυξημένη ταχύτητα διοργάνωσης μιας εκδήλωσης, λόγω της μη ύπαρξης διαδικασίας συγκέντρωσης και αξιολόγηση προτάσεων. Ένα άλλο σημαντικό πλεονέκτημα είναι η δυνατότητα αναζήτησης και επιλογής έμπειρων εισηγητών ή/και εκπαιδευτών από μια μεγάλη δεξαμενή δυνητικών υποψηφίων και όχι μόνο μεταξύ όσων έχουν δηλώσει συμμετοχή ως εισηγητές ή/και εκπαιδευτές. Από την άλλη πλευρά, ένα βασικό μειονέκτημα είναι ότι δεν δίνεται δυνατότητα σε πιθανούς-ες ενδιαφερόμενους-ες – μέλη και μη του Συλλόγου – να διεκδικήσουν μια από τις θέσεις εισηγητών/εκπαιδευτών κι έτσι, να καταθέσουν (αναλυτικά) τις εμπειρίες τους, τους προβληματισμούς τους,  τις προτάσεις τους, να παρουσιάσουν/προβάλουν την έργο τους ή/και να μεταφέρουν την τεχνογνωσία τους.

Ενδεχομένως, η καλύτερη μέθοδος επιλογής εισηγητών/εκπαιδευτών να είναι η συνδυαστική. Με τη μέθοδο αυτή, αφενός μεν χρειάζεται περισσότερος χρόνος για τη διοργάνωσης της εκδήλωσης, αφετέρου συνδυάζονται δύο σημαντικά πλεονεκτήματα των δύο προαναφερθέντων μεθόδων:

• Απευθείας επιλογή μικρού αριθμού κεντρικών εισηγητών ή ειδικών-εκπαιδευτών (key speakers/experts), εγνωσμένης επιστημονικής, ερευνητικής και επαγγελματικής εμπειρία σχετικά με το (κεντρικό) θέμα της εκδήλωσης (ή/και των θεματικών του).
  
• Επιλογή των υπόλοιπων εισηγητών ή/και εκπαιδευτών, μέσω της ανοιχτής πρόσκλησης εκδήλωσης ενδιαφέροντος που περιγράφηκε παραπάνω, δίνοντας έτσι τη δυνατότητα σε μέλη και μη του Συλλόγου να διεκδικήσουν μια από τις προβλεπόμενες θέσεις.

Θα κλείσω το κείμενο μου, κάνοντας μια μελέτη περίπτωσης και συγκεκριμένα τη διοργάνωση εκδήλωσης σχετικά με το προσφυγικό ζήτημα, ένα ζήτημα που βρίσκεται – δικαίως – διαρκώς ψηλά στην επικαιρότητα. Η εκδήλωση μπορεί να έχει τους τέσσερις προαναφερθέντες στόχους οι οποίοι – έπειτα από σχετική προσαρμογή – είναι οι εξής:

• Παρουσίαση πρόσφατων ή σύγχρονων μελετών κοινωνιολογικού χαρακτήρα σχετικά με την αντιμετώπιση του προσφυγικού ζητήματος στην Ελλάδα ή/και στην υπόλοιπη Ευρώπη.
• Δικτύωση μεταξύ του Συλλόγου και φορέων της ακαδημαϊκής-ερευνητικής κοινότητας, της κοινωνίας των πολιτών, Ανεξάρτητων Αρχών, της Πολιτείας που θα κληθούν να εκπροσωπηθούν ή/και να συμμετάσχουν στην εκδήλωση: για παράδειγμα, Υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής, Υπηρεσία Ασύλου, Συνήγορος του Πολίτη, Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, αρμόδιες δομές/υπηρεσίες φορέων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, ανθρωπιστικές Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις, ακαδημαϊκοί και ερευνητές στο πεδίο της μετανάστευσης.
• Δημόσια παρουσίαση, προβολή, προώθηση προτάσεων πολιτικής του Συλλόγου – αναφορικά με την αντιμετώπιση της προσφυγικής κρίσης – αλλά και ανάδειξη του ρόλου των κοινωνικών επιστημόνων – και ειδικότερα των κοινωνιολόγων – στην έρευνα, ερμηνεία και αντιμετώπιση του προσφυγικού ζητήματος - καθώς και στην παροχή υποστηρικτικών υπηρεσιών – προς τους αρμόδιους κυβερνητικούς και άλλους φορείς της πολιτείας.
  
• Διοργάνωση ολιγόωρου Εκπαιδευτικού Εργαστηρίου στο πλαίσιο της εκδήλωσης με αντικείμενο την υποδοχή αιτούντων άσυλο, τη διάγνωση αναγκών, τη διαδικασία παραπομπής  σε εξειδικευμένους φορείς, την παροχή υποστηρικτικών υπηρεσιών κλπ. από κοινωνιολόγους που εργάζονται σε σχετικές δομές/υπηρεσίες φορέων της κοινωνίας των πολιτών. 

Οι θεματικές ενότητες της εκδήλωσης θα μπορούσαν να ταυτίζονται με ισάριθμες συνεδρίες. Αυτές θα μπορούσαν να είναι οι εξής:

• «Η σύγχρονη κοινωνιολογική έρευνα για την προσφυγική κρίση», για παράδειγμα, με παρουσιάσεις πρόσφατων ή εκπονούμενων ερευνών/μελετών, διεπιστημονικές προσεγγίσεις, ζητήματα μεθόδου κλπ. (με τη συμμετοχή μελών της ακαδημαϊκής – ερευνητικής κοινότητας ή άλλων φορέων που έχουν διεξάγει σχετικές έρευνες).
• «Η αντιμετώπιση του προσφυγικού ζητήματος στην Ελλάδα και στην Ευρώπη: προκλήσεις και προτάσεις πολιτικής», για παράδειγμα, με παρουσίαση/κατάθεση προτάσεων εκ μέρους ποικίλων φορέων (π.χ. Ανεξάρτητες Αρχές, Υπηρεσία Ασύλου, ΜΚΟ κλπ.)
• «Ο κοινωνιολόγος στο πεδίο», για παράδειγμα, με κατάθεση/ανταλλαγή απόψεων και εμπειριών μεταξύ κοινωνιολόγων που εργάζονται σε δομές/υπηρεσίες πρώτης υποδοχής, καταγραφής, υποστήριξης ή εξέτασης αιτημάτων ασύλου (Υπηρεσία Ασύλου, ΜΚΟ κλπ.).

Οι εισηγητές των συνεδριών θα έχουν επιλεγεί μέσω ανοιχτής πρόσκλησης εκδήλωσης ενδιαφέροντος. Πριν ή μεταξύ των συνεδριών θα πραγματοποιηθούν εισηγήσεις/παρουσιάσεις από δύο έως τρεις - προσκεκλημένους - βασικούς εισηγητές/ειδικούς (key speakers/experts), οι οποίοι από τη θέση τους ή/και από την έρευνά τους, κλήθηκαν να παίξουν σημαντικό ρόλο στην αντιμετώπιση της προσφυγικής: για παράδειγμα, μεταξύ αυτών θα μπορούσαν να περιλαμβάνονται υψηλόβαθμο στέλεχος της Υπηρεσίας Ασύλου, της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες ή/και της ακαδημαϊκής/ερευνητικής κοινότητας με σημαντική εμπειρία κι έρευνα στο αντικείμενο.

Όλες οι συνεδρίες θα έχουν ίση διάρκεια και σε κάθε μια από αυτές θα συμμετέχουν 4 εισηγητές, ενώ θα προβλέπεται χρονικό διάστημα για συζητήσεις/παρατηρήσεις. Παράλληλα, ή μετά την ολοκλήρωση των συνεδριών, θα υλοποιηθεί ολιγόωρο (3ωρο) Εκπαιδευτικό Εργαστήριο, με τη συμμετοχή εισηγητών από τις παραπάνω θεματικές ή/και ξεχωριστά επιλεγμένους εκπαιδευτές, αξιοποιώντας μεθόδους εκπαίδευσης ενηλίκων. Για τη μέγιστη δυνατή προσέλευση, η εκδήλωση μπορεί να ξεκινήσει απόγευμα Παρασκευής και να ολοκληρωθεί το μεσημέρι της επόμενης μέρας ή να ξεκινήσει πρωί Σαββάτου και να ολοκληρωθεί την ίδια ημέρα το απόγευμα. Μια άλλα εναλλακτική είναι η ελαφρά μείωση του αριθμού των εισηγητών – για παράδειγμα, 3 εισηγητές ανά συνεδρία – ή/και η μη διεξαγωγή του Εκπαιδευτικού Εργαστηρίου ή η διεξαγωγή αυτού παράλληλα με τις συνεδρίες και όχι πριν ή μετά από αυτές): στην περίπτωση αυτή, η εκδήλωση θα μπορούσε να ξεκινήσει νωρίς το απόγευμα της Παρασκευής και να ολοκληρωθεί το βράδυ της ίδια ημέρας. Η επιλογή αυτή μειονεκτήματα και πλεονεκτήματα: το βασικό μειονέκτημα είναι η μείωση των εισηγητών – άρα ο περιορισμός των αριθμού των ατόμων που θα μπορούσαν να συμβάλλουν σε έναν ακόμα και πιο ευρύ κι ενδεχομένως ακόμα πιο αντιπροσωπευτικό και πλούσιο διάλογο - ενώ τα πλεονεκτήματα αφορούν πρακτικά ζητήματα και συγκεκριμένα τη μεγαλύτερη ευκολία εύρεσης χώρους ή/και χαμηλότερου κόστους ενοικίασης (αν δεν διατίθεται δωρεάν).

Κατά την έναρξη της εκδήλωσης, θα υπάρχει δυνατότητα να απευθύνουν χαιρετισμό ή να κάνουν σύντομη εισήγηση εκπρόσωποι της κυβέρνησης, βουλευτών άλλων κομμάτων που συμμετέχουν σε αρμόδιες σχετικές επιτροπές της Βουλής. Η εκδήλωση θα κλείσει με κατάθεση συμπερασμάτων από την επιστημονική επιτροπή της εκδήλωσης, καθώς και των επίσημων θέσεων του Συλλόγου και προτάσεων αυτού προς την Πολιτεία.

Συνοψίζοντας, οι εκδηλώσεις του Συλλόγου Ελλήνων Κοινωνιολόγων, με καλή οργάνωση, σαφείς και οριοθετημένους στόχους, διασφάλιση μέγιστης δυνατής συμμετοχής συναδέλφων – μελών και μη του Συλλόγου - νοοτροπία εξωστρέφειας, πλουραλισμού και ανοιχτού διαλόγου μπορούν να επιφέρουν πολλαπλά θετικά αποτελέσματα: ανάδειξη των εφαρμογών της κοινωνιολογικής επιστήμης και έρευνας για την κατανόηση και αντιμετώπιση σύγχρονων κοινωνικών ζητημάτων – και, κατ’ επέκταση, ανάδειξη και των επαγγελματικών διεξόδων των Κοινωνιολόγων, δικτύωση και συνεργασία με φορείς του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα με στόχο την αντιμετώπιση κοινωνικών φαινομένων και μετασχηματισμών και, ταυτόχρονα, περισσότερες ευκαιρίες για επιμόρφωση ή/και απασχόληση συναδέλφων, θετική προβολή και αναβάθμιση του κύρους του Συλλόγου στην ευρύτερη κοινωνία μέσω της εποικοδομητικής συμμετοχής στον δημόσιο διάλογο για όσα ζητήματα απασχολούν τη σύγχρονη ελληνική – και όχι μόνο κοινωνία,  συνεχής βελτίωση των προσόντων και επικαιροποίηση των γνώσεων των Κοινωνιολόγων, προάσπιση επαγγελματικών δικαιωμάτων Κοινωνιολόγων, παρουσίαση/προβολή αιτημάτων και αναγκών αναφορικά με την εκπαίδευση, κατάρτιση και απασχόληση των Κοινωνιολόγων.